National Parks In Maharashtra : अभयारण्ये आणि राष्ट्रीय उद्यानांमध्ये वर्षभर पर्यटकांची वर्दळ असते. वन्य प्राण्यांना त्यांच्या नैसर्गिक वातावरणात पाहण्यासाठी हजारो पर्यटक येथे पोहोचतात. मात्र दरवर्षी पावसाळ्यात ही अभयारण्ये आणि राष्ट्रीय उद्याने बंद होतात.
तथापि, त्यांच्या बंद आणि उघडण्याच्या तारखांची घोषणा मान्सूनच्या आगमनाच्या वेळेवर अवलंबून असते. अनेक राज्यांमध्ये मान्सूनने दणका दिला आहे, त्यामुळे ही अभयारण्ये आणि राष्ट्रीय उद्याने बंद करण्यात आली आहेत.
पावसाळ्यात अभयारण्ये आणि राष्ट्रीय उद्याने का बंद होतात?
पावसाळा हा वन्य प्राण्यांचा प्रजनन हंगाम आहे. या कारणास्तव जंगलात प्रामुख्याने सर्वसामान्यांचा प्रवेश बंद करण्यात आला आहे. सामान्य लोकांची उपस्थिती वन्य प्राण्यांच्या पुनरुत्पादन प्रक्रियेत अडथळा आणू शकते, ज्यामुळे या लोकसंख्येवर देखील परिणाम होतो. प्रजनन हंगामामुळे, आपल्या साथीदारांना आकर्षित करण्यासाठी प्राण्यांमध्ये हिंसक मारामारी देखील होते, जी पर्यटकांसाठी धोकादायक ठरू शकते.
याशिवाय घनदाट जंगलात पक्के रस्ते नाहीत. त्यामुळेच पाऊस पडल्यानंतर ओल्या मातीचे दलदल होते, त्यात पर्यटकांची वाहने अडकण्याची शक्यता असते. पर्यटकांच्या सुरक्षिततेच्या दृष्टीनेही पावसाळ्यात जंगले बंद करणे हा योग्य निर्णय आहे.
1. गिर राष्ट्रीय उद्यान, गुजरात
आशियाई सिंहांना पाहण्यासाठी वर्षभर लाखो पर्यटक गिर राष्ट्रीय उद्यानाला भेट देतात. गिरनार टेकडीवर येणाऱ्या प्रत्येक पर्यटकाने गिर राष्ट्रीय उद्यानाला भेट दिलीच पाहिजे. केवळ आशियाई सिंहच नाही तर अनेक प्रकारचे वन्य प्राणी त्यांच्या नैसर्गिक वातावरणात पाहण्याची संधी येथे मिळते. गिर राष्ट्रीय उद्यान दरवर्षी जून ते ऑक्टोबरपर्यंत बंद असते.
बंद : 16 जून ते 15 ऑक्टोबर
2. बक्सा व्याघ्र प्रकल्प, पश्चिम बंगाल
सुंदरबननंतर, रॉयल बंगाल टायगर पाहण्यासाठी जास्तीत जास्त पर्यटक डुअर्सच्या बक्सा व्याघ्र प्रकल्पात पोहोचतात. येथे केवळ वाघच नाही तर हत्ती, विविध प्रजातींचे पक्षी आणि इतर अनेक वन्य प्राणीही पाहायला मिळतात. जंगल कॅम्पिंगचा आनंद घेण्यासाठी बक्सा व्याघ्र प्रकल्पाच्या आत जयंती नदीच्या काठावर बांधलेल्या होम स्टेमध्येही लोक जातात. बक्सा व्याघ्र प्रकल्प दरवर्षी जून ते सप्टेंबर या कालावधीत बंद असतो.
बंद : 15 जून ते 15 सप्टेंबर
3. चांदौली राष्ट्रीय उद्यान, महाराष्ट्र
चांदौली नॅशनल पार्क हे विविध वन्य प्राण्यांचे घर म्हणून ओळखले जाते. महाराष्ट्रातील चांदौली धरणाजवळ असलेले हे राष्ट्रीय उद्यान मान्सूनच्या आगमनाने बंद होते. यादरम्यान जंगल सफारीही बंद असते. दरवर्षी जून ते ऑक्टोबर या कालावधीत येथे पर्यटकांना प्रवेश बंदी असते.
बंद : 15 जून ते 15 ऑक्टोबर
4. बांधवगड व्याघ्र प्रकल्प, मध्य प्रदेश
बांधवगड व्याघ्र प्रकल्प केवळ वाघांसाठीच नाही तर त्याच्या नैसर्गिक सौंदर्यासाठी पर्यटकांमध्ये खूप लोकप्रिय आहे. हा व्याघ्र प्रकल्प पक्षी निरीक्षणासाठीही प्रसिद्ध आहे. हा व्याघ्र प्रकल्प दोन झोनमध्ये विभागला गेला आहे, पहिला कोअर झोन आणि दुसरा बफर झोन. जंगलाचा बफर झोन पर्यटकांसाठी वर्षभर खुला असतो (अगदी पावसाळ्यातही) परंतु कोअर झोन जुलै ते सप्टेंबरपर्यंत बंद असतो.
बंद : 1 जुलै ते 30 सप्टेंबर
5. रणथंबोर राष्ट्रीय उद्यान, राजस्थान
राजस्थान आपल्या सौंदर्य आणि सांस्कृतिक वारशामुळे नेहमीच एक लोकप्रिय पर्यटन स्थळ आहे. सवाई माधोपूर जिल्ह्यातील रणथंबोर राष्ट्रीय उद्यानात रॉयल बंगाल टायगर पाहण्यासाठी पर्यटक प्रामुख्याने येतात. प्रत्येक राष्ट्रीय उद्यान जूनच्या अखेरीपासून ऑक्टोबरपर्यंत बंद असते. मात्र, त्याचा बफर झोनही पावसाळ्यात पर्यटकांसाठी खुला असतो.
बंद : 30 जून ते 30 सप्टेंबर
6. कान्हा राष्ट्रीय उद्यान, मध्य प्रदेश
कान्हा राष्ट्रीय उद्यान कान्हा व्याघ्र प्रकल्प म्हणूनही ओळखले जाते. नावाप्रमाणेच वाघांसाठी हे राष्ट्रीय उद्यान पर्यटकांमध्ये सर्वाधिक प्रसिद्ध आहे. नॅशनल पार्क पावसाळ्यात पर्यटकांसाठी पूर्णपणे बंद असते. जुलै ते सप्टेंबर या काळात हे राष्ट्रीय उद्यान पावसाळ्यात बंद असते.
बंद : 30 जून ते 15 ऑक्टोबर
7. जिम कॉर्बेट राष्ट्रीय उद्यान, उत्तराखंड
देवभूमी उत्तराखंडच्या नैनितालमध्ये स्थित जिम कॉर्बेट नॅशनल पार्क हे केवळ गवताळ प्रदेश आणि घनदाट जंगल नाही तर पर्यटकांना पर्वत आणि तलावांमध्ये फिरण्याची संधी देते. डोंगराळ नद्यांना पावसाळ्यात पूर येण्याची शक्यता असते, त्यामुळे या राष्ट्रीय उद्यानाचा काही भाग पावसाळ्यात जून ते ऑक्टोबर-नोव्हेंबर या काळात बंद असतो. मात्र, जिम कॉर्बेट नॅशनल पार्कचा काही भाग पर्यटकांसाठी वर्षभर खुला असतो.
बंद : 1-15 जून ते 14 नोव्हेंबर दरम्यान कोणताही दिवस
8. काझीरंगा राष्ट्रीय उद्यान
या राष्ट्रीय उद्यानाला युनेस्कोकडून जागतिक वारसा स्थळाचा दर्जा मिळाला आहे. काझीरंगा राष्ट्रीय उद्यान हे भारतीय एक शिंगे गेंड्यांचे घर म्हणून सर्वांना ओळखले जाते. 2006 मध्ये या राष्ट्रीय उद्यानात वाघांची सर्वाधिक लोकसंख्या नोंदवण्यात आली होती. आसाममध्ये पावसाळ्यात अतिवृष्टी आणि पुरामुळे हे राष्ट्रीय उद्यान मे ते ऑक्टोबरपर्यंत बंद असते. यादरम्यान जीप आणि हत्तींवरील जंगल सफारीही बंद असतात.
बंद : हत्ती सफारी 1 मे पासून आणि जीप सफारी 16 मे पासून बंद